Công nghệ Blockchain: Từ chủ nghĩa lý tưởng đến sự kết hợp thực dụng

Việc ra mắt mạng chính Ethereum vào năm 2015 đánh dấu sự xuất hiện của thời đại hợp đồng thông minh, đặt nền tảng cho việc ứng dụng công nghệ blockchain ngoài Bitcoin. Kể từ đó, blockchain không chỉ đơn thuần là công nghệ sổ cái phân tán dưới Bitcoin, mà còn mang theo nhiều kỳ vọng về sự hợp tác phi tập trung và đáng tin cậy.

Sự hòa hợp tự nhiên giữa Blockchain và dòng chảy tài chính đã khiến lĩnh vực tài chính truyền thống quan tâm và thử nghiệm ứng dụng nó vào tối ưu hóa các quy trình như thanh toán và quyết toán tài sản. Một báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm 2015 chỉ ra rằng nhiều tổ chức tài chính nổi tiếng đã thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đối với công nghệ Blockchain, tập trung vào việc khám phá ứng dụng của nó trong giai đoạn quyết toán. Cuối năm 2017, một công ty công nghệ lớn đã công bố các dự án hợp tác Blockchain bao trùm nhiều lĩnh vực và dự đoán rằng trong tương lai sẽ có nhiều ngành sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi Blockchain.

Từ năm 2017 đến 2021, các ngành nghề đã chứng kiến một làn sóng "cách mạng đổi mới blockchain". Một cuộc khảo sát năm 2018 cho thấy hơn 84% giám đốc điều hành được hỏi cho biết công ty của họ đã tham gia vào lĩnh vực blockchain ở một mức độ nào đó. Tuy nhiên, những khám phá này chủ yếu tập trung vào "sổ cái có quyền truy cập", về bản chất là sử dụng blockchain để thực hiện chia sẻ và theo dõi dữ liệu giữa các đối tác nội bộ hoặc hợp tác. Nhưng do bị hạn chế bởi cơ sở hạ tầng số hiện có của doanh nghiệp và sự thiếu hụt trong quản trị blockchain, tiềm năng công nghệ khó có thể được phát huy đầy đủ.

"Quản trị" từng là một trong những chủ đề bị cộng đồng Blockchain phản đối nhất, nhưng theo thời gian, mọi người dần nhận ra rằng, quản trị không chỉ là chìa khóa để thúc đẩy ứng dụng trưởng thành của Blockchain mà còn là điều kiện cần thiết. Nhiều báo cáo từ các tổ chức quốc tế đều chỉ ra rằng, để Blockchain bước vào giai đoạn trưởng thành, ngoài các đột phá công nghệ, còn cần tiếp tục nỗ lực ở các khía cạnh phi kỹ thuật như tiêu chuẩn hóa, khuôn khổ quản lý.

Khi "quản trị" trở thành chủ đề chính, con đường ứng dụng Blockchain cũng dần chuyển từ "cách mạng", "đảo lộn" lý tưởng sang "hòa nhập tiến hóa" với các thể chế hiện có. Sau năm 2021, sự quan tâm của mọi người đối với Blockchain đã trở lại lĩnh vực tài chính, cụ thể hơn là "đồng hóa tài sản". Các thực tiễn đồng hóa tài sản trong những năm gần đây càng nhấn mạnh việc đưa Blockchain vào dựa trên những lợi thế của hệ thống tài chính hiện tại, đồng thời chú trọng đến tính tuân thủ và kiểm soát rủi ro.

Trong suốt mười năm qua, mặc dù các ngành đã từng rất nhiệt tình trong việc khám phá Blockchain nhằm đổi mới kinh doanh, nhưng hầu hết các ứng dụng vẫn xoay quanh "tính minh bạch", "sổ cái công cộng" mà thiếu đi các chức năng cốt lõi thực sự không thể thay thế. Ở nhiều tình huống, Blockchain nhiều hơn là một sự bổ sung cho công nghệ cơ sở dữ liệu hiện có, chứ không phải là một cuộc cách mạng triệt để.

Con đường phát triển của Blockchain nhiều lúc khiến người ta có cảm giác "gãi đúng chỗ ngứa". Không ai phủ nhận giá trị của nó như một đổi mới công nghệ, nhưng trong nhiều ngành, Blockchain lại không thực sự đáp ứng được nhu cầu cốt lõi, nhiều nỗ lực tưởng chừng như tiên tiến cũng khó tránh khỏi việc "đổi mới vì đổi mới". Đến nay, mặc dù kỳ vọng của mọi người về Blockchain đã từng lan rộng từ tài chính sang các ngành khác, cuối cùng lại trở về với tài chính - vì bản chất, tài chính có lẽ mới là lĩnh vực có nhu cầu thực sự và không gian triển khai lớn nhất của Blockchain.

Trong những năm gần đây, cho dù là dự thảo luật về stablecoin sắp được ban hành hay sự hỗ trợ chính sách cho việc token hóa RWA, tất cả đều cho thấy Hồng Kông đang cố gắng tìm ra điểm cân bằng giữa tuân thủ và đổi mới, nhằm thu hút các dự án tài sản số chất lượng cao, củng cố vị trí trung tâm tài chính quốc tế của mình trong các lĩnh vực như nhân dân tệ offshore, thanh toán xuyên biên giới và quản lý tài sản. Tuy nhiên, hướng đi này cũng gặp nhiều thách thức. Lấy ví dụ về stablecoin, thị trường toàn cầu thường thể hiện cấu trúc "người thắng cuộc nhận hết" với stablecoin đô la Mỹ lâu dài chiếm ưu thế trong giao dịch và lưu trữ giá trị ở phía bán lẻ. Nếu stablecoin đô la Hồng Kông muốn vượt qua, cần có định vị khác biệt rõ ràng hơn và xây dựng hệ sinh thái đi kèm, phát huy tối đa lợi thế độc đáo của Hồng Kông với tư cách là trung tâm tài chính offshore.

Blockchain có thể thoát khỏi tình trạng "gãi chân ngoài giày" ở Hồng Kông hay không vẫn cần thời gian để kiểm chứng, nhưng ít nhất, hướng phát triển đã ngày càng rõ ràng. Khi các quy định dần hoàn thiện và các thử nghiệm đi vào chiều sâu, nếu có thể kết hợp hữu cơ giữa blockchain và các ưu thế của hệ thống tài chính truyền thống trên cơ sở rủi ro có thể kiểm soát, Hồng Kông có triển vọng chiếm giữ vị trí quan trọng trong bản đồ tài chính kỹ thuật số toàn cầu, trở thành cầu nối giữa đổi mới và truyền thống.