Nhất ký Nam Đường DAO (Trung thiên)

Mục tiêu là gì?

"Thúc đẩy sự kết hợp giữa xây dựng nông thôn và Web3."

Đây là tóm tắt cốt lõi về định vị của Nam Tang DAO. Từ mô tả mục tiêu cụ thể, có thể thấy rằng Nam Tang DAO về bản chất là một tổ chức dịch vụ nông thôn, nhằm mục đích hỗ trợ xây dựng nông thôn thông qua quản trị dân chủ và hỗ trợ kinh tế. Cụ thể, nó hy vọng sẽ sử dụng tiền điện tử và công nghệ Web3 để xây dựng một quy trình ra quyết định dân chủ mới, thực hiện quản lý và phân phối quỹ kho bạc một cách dân chủ, từ đó đáp ứng nhu cầu địa phương về xây dựng cơ sở hạ tầng và các hoạt động văn hóa. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa lý tưởng và thực tế là rất lớn. Thực tế, Nam Tang DAO hiện tại giống như việc chuyển giao một cách cứng nhắc mô hình của các DAO khác từ trực tuyến sang nông thôn, không chỉ không kết hợp chặt chẽ với những nhu cầu cơ bản của nông thôn, mà việc thiết lập mục tiêu cụ thể cũng có vẻ rải rác, thiếu tập trung.

Dân chủ không phải là dân chủ của người dân, xây dựng nông thôn là xây dựng nông thôn của đối tượng.

Trong DAO Nam Tang, chỉ có hai thành viên là cư dân bản địa của địa phương, họ đồng thời cũng là nhân viên của hợp tác xã. Mục đích của DAO là để thực hiện tốt hơn công việc tại địa phương, trong khi nhiều cư dân bình thường khác không tham gia vào tổ chức DAO, và càng không tham gia vào quá trình quyết định của tổ chức. Vì vậy, có thể nói rằng dân chủ của DAO Nam Tang chỉ là dân chủ nội bộ trong một phạm vi nhỏ, không thể kết nối và huy động rộng rãi cộng đồng nông thôn. Thực tiễn này không thể tránh khỏi việc trở thành "xây dựng nông thôn của đối tượng", tức là sự xây dựng nông thôn do các chủ thể bên ngoài dẫn dắt, thay vì là mô hình quản lý tự chủ của cư dân. Do thiếu sự gắn kết sâu sắc với cộng đồng nông thôn, tính bền vững của mô hình này đang gây lo ngại. Hiện tại, đối với toàn bộ nông thôn, dù là DAO Nam Tang hay các thành viên của nó, phần lớn vẫn đóng vai trò là người ngoài cuộc.

Mục tiêu phân tán, mỗi người một nơi

"Thúc đẩy sự kết hợp giữa xây dựng nông thôn và Web3" là một mục tiêu đầy sức hấp dẫn và tham vọng, nó mang theo tính chính đáng tự nhiên và sự quan tâm về giá trị rộng rãi. Tuy nhiên, quan niệm đầy tham vọng này trong thực tiễn lại đầy thách thức, việc thành lập DAO của Nam Đường, cùng với việc một số thành viên cốt lõi rời khỏi Nam Đường để đến Thành Đô mở rộng điểm căn cứ mới, làm cho sự khác biệt trong mục tiêu của tổ chức càng trở nên rõ ràng, đội ngũ rõ ràng đang rơi vào tình thế không phối hợp được mục tiêu.

Thông qua quan sát ở cấp độ đề xuất, có thể có cảm nhận trực quan hơn về những mô tả trên. Tính đến ngày 23 tháng 4 năm 2025, trên nền tảng bỏ phiếu của Nam Đường DAO có tổng cộng 49 đề xuất đã hoàn thành, có thể chia thành năm loại: xin quỹ, kế hoạch dự án, xây dựng hệ thống, gia nhập thành viên mới và quyết định khác. Trong đó, hơn một nửa (51,02%) các đề xuất liên quan đến xin quỹ, chủ yếu liên quan đến việc采购 vật tư địa phương, xây dựng không gian và khuyến khích thành viên; các đề xuất loại kế hoạch dự án chiếm 34,69%, phần lớn bao gồm xin quỹ, có sự chồng chéo cao với loại trước đó. Các đề xuất loại xây dựng hệ thống có 13 đề xuất, bao gồm việc thiết lập và sửa đổi các quy định tổ chức, như nhiệm vụ cho người mới, kế hoạch điểm công, quy định hoàn phí và cơ chế bỏ phiếu. Các đề xuất loại gia nhập thành viên mới có 6 đề xuất, liên quan đến việc cộng đồng quyết định tư cách thành viên mới thông qua bỏ phiếu. Các đề xuất loại quyết định khác có 2 đề xuất, liên quan đến mối quan hệ hợp tác giữa Nam Đường DAO và hợp tác xã cũng như các tổ chức DAO khác.

Thông qua việc phân tích cụ thể các nhiệm vụ trong đề xuất dự án, có thể quan sát thấy một xu hướng nổi bật: từ việc tập trung ban đầu vào "gắn bó với địa phương" dần chuyển sang "mở rộng ra bên ngoài". Cụ thể, các đề xuất giai đoạn đầu thường liên quan trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp (như sản xuất và học tập sản phẩm enzyme, trồng cây chà là, v.v.) và xây dựng cơ sở hạ tầng địa phương (như xây dựng thư viện cộng đồng, mua sắm sách). Giai đoạn sau thì phân hóa thành hai hướng: một loại tập trung vào giao lưu và hợp tác quốc tế (như "Kế hoạch khai sáng song phương Web3 cho nông thôn", hợp tác với Chengdu Wuxiang), một loại chú trọng vào việc vận hành và hòa nhập cộng đồng địa phương (như vận hành thường nhật của thư viện cộng đồng, tổ chức các hoạt động địa phương).

Xây dựng cộng đồng hay thương mại hóa?

Dù là từ góc độ cá nhân hay tổ chức, DAO cần cân nhắc giữa lợi ích thương mại và lợi ích công cộng tồn tại những mâu thuẫn tiềm ẩn. Tại Nam Đường DAO, mâu thuẫn này cũng tồn tại. Xây dựng cộng đồng luôn là vấn đề cốt lõi của Nam Đường DAO, nó không chỉ bao gồm việc xây dựng tổng thể trong lĩnh vực nông thôn và Web3 mà còn bao gồm việc hòa nhập sâu sắc với cộng đồng địa phương Nam Đường. Là một dự án có hoạt động cao bên trong, "Chương trình Khai sáng Đôi bên Nông thôn Web3" được các thành viên cốt lõi phụ trách. Thông qua việc tài trợ để thúc đẩy giao lưu giữa đội ngũ xây dựng nông thôn và cộng đồng Web3, chương trình hỗ trợ các thành viên trong đội tham gia nhiều hoạt động Web3 trong và ngoài nước, đến các trường đại học để thuyết trình, tạo ra một ảnh hưởng nhất định trong ngành.

Trong khi đó, các thành viên trong cộng đồng cũng đã có những suy ngẫm từ góc độ thương mại. Sau một thời gian khám phá, các thành viên dần nhận ra tính không bền vững về mặt kinh tế của mô hình hiện tại. Tuy nhiên, so với việc theo đuổi lợi nhuận ngắn hạn, những cuộc khám phá hiện tại của cộng đồng thực tế hơn, chủ yếu tập trung vào nhu cầu dự án thực tế và các tình huống khả thi trong lĩnh vực xây dựng nông thôn.

Đa số các thành viên cho rằng, việc thương mại hóa và xây dựng cộng đồng không mâu thuẫn với nhau, mọi người chỉ đang khám phá trên những hướng khác nhau dựa trên kinh nghiệm của riêng mình. Tuy nhiên, một thực tế khách quan là sự khác biệt trong mục tiêu nội bộ thường dẫn đến sự phân tán hoặc thậm chí tranh giành tài nguyên. Khi tôi kết thúc nghiên cứu của mình, các thành viên cốt lõi đã đến làng Tiễn Tháp ở Thành Đô để khám phá tính khả thi của việc thúc đẩy "dự án ươm tạo khởi nghiệp" theo mô hình DAO; trong khi một thành viên cốt lõi khác chọn ở lại Nam Đường, tổ chức các thành viên địa phương tham gia các hoạt động Web3 hàng ngày, liên tục thúc đẩy sự hòa nhập địa phương.

Thí nghiệm về khuyến khích và lưu thông - Đậu Nam Tang

Ngày 20 tháng 8 năm 2024, đậu Nam Tàng (NT) chính thức ra mắt trên Optimsim, với tổng phát hành ban đầu là 10 triệu đồng. Về việc định giá, một đậu Nam Tàng tương đương với một nhân dân tệ.

Về chức năng, đậu Nam Đường, như một hình thức khuyến khích cộng đồng, đảm nhận hai chức năng là "ghi nhận đóng góp" và "chứng chỉ quyền bỏ phiếu". Một mặt, DAO Nam Đường áp dụng chế độ ghi nhận thời gian làm việc để ghi nhận đóng góp của các thành viên, các thành viên có thể tự ghi lại thời gian làm việc của mình thông qua nền tảng Fairsharing. Theo tiêu chuẩn hiện hành của cộng đồng, mỗi giờ làm việc tương ứng với 60 nhân dân tệ bằng giá trị ether và 60 đậu Nam Đường. Mặt khác, đậu Nam Đường cũng có thuộc tính chứng chỉ quyền quản lý. Các thành viên sở hữu nhiều đậu Nam Đường hơn sẽ có trọng số bỏ phiếu lớn hơn trong quyết định của cộng đồng. Thiết kế này gắn kết trực tiếp ghi nhận đóng góp với quyền lực quản lý, về bản chất là một cơ chế khuyến khích quản lý, lý thuyết có thể nâng cao tính tích cực và tự chủ của các thành viên trong cộng đồng.

Hạn chế của chế độ làm việc

Mặc dù DAO Nam Đường đã có những bước tiến quan trọng trong cơ chế khuyến khích, nhưng hệ thống "hồ sơ đóng góp" hiện tại đã bộc lộ một loạt vấn đề trong quy trình申请 và đánh giá điểm công, như yêu cầu đầu vào không rõ ràng, tiêu chí đánh giá đơn nhất, và cơ chế đánh giá lẫn nhau không hiệu quả. Điều này phản ánh rằng cơ chế khuyến khích hiện tại thiếu tiêu chuẩn đầu vào rõ ràng, ít nhất là về mặt minh bạch. "Rào cản vô hình" này khiến nhiều thành viên không thể được công nhận về những đóng góp của họ, thực chất đã từ chối họ.

Các thành viên trong cộng đồng đều phản ánh rằng mô hình "đồng công đồng thu" với tiêu chí duy nhất là thời gian làm việc có những hạn chế rõ rệt. Các thành viên khác nhau có sự khác biệt về kinh nghiệm và hiệu suất làm việc, việc chỉ tính toán thù lao dựa trên thời gian thực tế "thực chất khuyến khích sự kém hiệu quả". Hơn nữa, các loại nhiệm vụ trong cộng đồng rất đa dạng, nhiều nhiệm vụ có thời gian thực hiện khó đo lường, cộng với việc một số thành viên không quen với việc tự báo cáo thời gian làm việc, điều này làm cho vấn đề trở nên phức tạp hơn.

Vậy, cơ chế đánh giá lẫn nhau có đóng vai trò gì trong việc tránh những vấn đề này không? Câu trả lời là rất hạn chế. Các thành viên thường khá bảo thủ, chú ý đến cảm xúc của nhau, không muốn đánh giá người khác. Tâm lý không muốn đánh giá lẫn nhau này đã làm giảm hiệu quả của cơ chế. Điều này cho thấy, cơ chế đánh giá lẫn nhau không những không làm giảm bớt tranh cãi, mà còn trở nên vô nghĩa do thiếu sự tham gia.

Đối mặt với những thách thức này, bên trong DAO Nam Đường đang cố gắng cải cách hệ thống khuyến khích. Hiện tại, cộng đồng đã bắt đầu khám phá việc xin kinh phí theo từng dự án, việc cấp kinh phí phụ thuộc vào đánh giá kết quả của dự án. Một số đề xuất đã thử nghiệm bằng cách thiết lập các cột mốc dự án, đánh giá tiến độ theo từng giai đoạn và cấp phát kinh phí tương ứng. Hơn nữa, một số thành viên đã đề nghị áp dụng "khuyến khích hồi tố", tức là cấp phát kinh phí dựa trên chất lượng kết quả sau khi hoàn thành nhiệm vụ. Mặc dù hướng cải cách rất đáng mong đợi, nhưng cộng đồng vẫn chưa hình thành được một kế hoạch trưởng thành. Về việc nên áp dụng hình thức khuyến khích nào trong các tình huống khác nhau, vẫn còn có sự khác biệt giữa các thành viên. Điều này phần nào liên quan đến việc "căng thẳng" rõ rệt bên trong cộng đồng, và mục tiêu tổ chức chưa đủ rõ ràng. Cách cân bằng giữa tính linh hoạt và quy định của khuyến khích, cũng như cách đảm bảo tính công bằng trong khi khuyến khích sự khám phá, vẫn là những vấn đề mà DAO Nam Đường cần phải giải quyết thêm.

Hãy để đậu Nam Đường lưu thông

Ngoài việc đóng vai trò như một chứng nhận khuyến khích và quản trị, cộng đồng cũng đang xem xét nhiều tình huống lưu thông hơn, để Nam Đường Đậu đóng vai trò "trung gian giao dịch" nhiều hơn. Một sự kiện tiêu biểu nhất là kế hoạch "Chuyển đổi nợ hàng hóa và quảng bá điểm công" được thực hiện trước và sau Tết Nguyên Đán 2025. Thí nghiệm lưu thông Nam Đường Đậu lần này có quy mô không nhỏ, chủ yếu nhằm giúp các chủ nợ của dự án hỗ trợ tài chính hợp tác xã sử dụng Nam Đường Đậu để đổi lấy hàng Tết, một mặt giúp hợp tác xã giảm bớt vấn đề nợ lâu dài, mặt khác tạo ra tình huống sử dụng thực tế cho Nam Đường Đậu. Theo thiết kế ban đầu, Nam Đường DAO sẽ phát hành thêm 20% Nam Đường Đậu (tổng cộng đến cuối năm là 38,400 cái) chuyển vào tài khoản hợp tác xã, hợp tác xã sẽ sử dụng những Nam Đường Đậu này để đổi lấy Ether từ kho của Nam Đường DAO, sau đó sử dụng số tiền này để mua sắm các nhu yếu phẩm (gạo, bột, dầu ăn, v.v.), đồng thời phân phát Nam Đường Đậu cho các chủ nợ. Các chủ nợ có thể sử dụng Nam Đường Đậu để đổi lấy hàng Tết có giá trị không vượt quá 400 nhân dân tệ, và chi phí cho phần hàng Tết này có thể được dùng để trả nợ.

Trong kế hoạch ban đầu, thí nghiệm lưu thông của Nam Đường DAO rất tham vọng: thông qua việc trình bày rõ ràng cơ chế sản xuất đậu Nam Đường, quy trình vận hành hệ thống và quy tắc đổi, cố gắng hình thành thói quen sử dụng token của cư dân trong làng. Tuy nhiên, thực tế và bản kế hoạch tạo ra sự tương phản mạnh mẽ - cảnh tượng mà cư dân trong làng tự quét mã để sử dụng đậu Nam Đường mà dự kiến không bao giờ xuất hiện, tất cả các luồng token cuối cùng đều phụ thuộc vào việc quản trị viên hợp tác xã thao tác thủ công ví kỹ thuật số ở phía sau. Hơn nữa, theo hồi tưởng, thậm chí đã có trường hợp giúp người cao tuổi sao chép cụm từ khôi phục ví, may mắn là hành động này đã được dừng kịp thời. Đối với cư dân bình thường ở địa phương, ngưỡng kỹ thuật và độ khó sử dụng ví tiền ảo vẫn còn quá cao.

Mặc dù hệ thống đã thực hiện việc lưu thông token trong thời gian ngắn, nhưng việc lưu thông này vẫn có những khuyết điểm rõ ràng. Khi xem xét lại toàn bộ kế hoạch hàng hóa Tết, một thực tập sinh của hợp tác xã đã chỉ ra một cách thẳng thắn: "Làm như vậy hoàn toàn chỉ làm tăng chi phí, người dân không quan tâm đến việc tích lũy điểm, phương thức này cũng không giải quyết được vấn đề của mọi người." Việc lưu thông và quảng bá đậu Nam Đường luôn sai lệch với nhu cầu cốt lõi của dân làng là "đòi nợ để hiện thực hóa", một số người cho vay trẻ tuổi thẳng thắn nói rằng "chỉ cần tiền mặt chứ không cần hàng hóa Tết", trong khi ông Trương và ông Lưu, những người tham gia phỏng vấn, phần lớn là do "có còn hơn không" mà phải thỏa hiệp thực tế, họ chỉ có thể chọn "từ từ chấp nhận phương thức này". Tuy nhiên, giá trị của hàng hóa thiết yếu đối với món nợ nặng nề chỉ như muối bỏ bể, trong một cuộc họp dân làng do hợp tác xã tổ chức, một vài người cho vay đã cho biết nếu như các tình huống sử dụng đậu Nam Đường có thể được mở rộng, có thể đổi lấy các vật tư sản xuất như hạt giống, phân bón, họ cũng rất sẵn lòng chấp nhận phương thức như vậy.

Từ hiệu quả sử dụng Nam Đường Đậu, thí nghiệm lưu thông này không hề được coi là thành công. Tuy nhiên, một phân tích dữ liệu vào ngày 19 tháng 4 năm 2025 đã mang lại những phát hiện mới. Bằng cách theo dõi các bản ghi giao dịch ví kỹ thuật số công khai của các thành viên Nam Đường DAO, tôi đã quan sát thấy một nút quan trọng: vào khoảng tháng 1 năm 2025, bao gồm nhiều người tham gia cốt lõi, số lượng nắm giữ của họ đã có sự sụt giảm mạnh. Trong đó, một thành viên có tài sản Nam Đường Đậu giảm mạnh nhất, vượt quá 70%, trong khi một thành viên khác đã "đánh cược" toàn bộ Nam Đường Đậu của mình.

Trong khi đó, nếu phân tích các ghi chép chuyển tiền từ ví Đậu Nam Đường, có thể thấy tổng lượng phát hành NT vào thời điểm đó khoảng 100.000 đồng, trong khi chỉ riêng ví hợp tác xã Nam Đường đã có gần 40.000 đồng, vượt xa tỷ lệ 20%. Sau khi hỏi, tôi mới biết rằng "