Sự chuyển biến lớn trong hệ thống quản lý và thuế tài sản mã hóa tại Việt Nam
Từ lâu, Việt Nam đã gặp phải tình trạng mơ hồ trong việc xác định vị trí pháp lý và chính sách thuế đối với tiền điện tử, khiến các nhà đầu tư trên thị trường phải đối mặt với sự không chắc chắn. Tuy nhiên, tình hình này đã có sự chuyển biến đáng kể vào ngày 14 tháng 6 năm 2025. Quốc hội Việt Nam đã thông qua "Luật Công nghiệp Công nghệ số", lần đầu tiên đưa tài sản mã hóa vào khung pháp lý quốc gia và thực hiện quản lý phân loại rõ ràng, chính thức xác lập vị thế pháp lý của nó, trở thành sự kiện mang tính bước ngoặt trong quá trình quản lý tài sản mã hóa tại Việt Nam.
Luật mới phân chia tài sản kỹ thuật số thành hai loại: "tài sản ảo" và "tài sản mã hóa", loại trừ các công cụ tài chính như chứng khoán, tiền pháp định kỹ thuật số, đồng thời ủy quyền cho chính phủ xây dựng quy định thực hiện, đồng thời tăng cường yêu cầu về an ninh mạng, chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố. Luật này có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan, kết nối với các tiêu chuẩn quản lý quốc tế, giúp Việt Nam nhanh chóng thoát khỏi danh sách xám của FATF.
Bài viết này sẽ phân tích vai trò của bước đột phá lập pháp này trong việc tái cấu trúc bối cảnh kinh tế số của Việt Nam, giải thích những động thái mới nhất trong hệ thống thuế của nó và xu hướng tương lai. Thông qua việc tổng hợp quá trình biến đổi chính sách từ sự thận trọng quan sát đến việc chủ động xây dựng khung quản lý của chính phủ Việt Nam trong những năm gần đây, kết hợp với việc phân tích so sánh thực tiễn thuế và quản lý tiền mã hóa ở Đông Nam Á và các quốc gia khác trên thế giới. Hơn nữa, bài viết cũng sẽ dự đoán chiến lược của Việt Nam trong việc cân bằng giữa kiểm soát rủi ro và phát triển đổi mới, dự báo các chính sách cụ thể có thể được ban hành trong vài năm tới, cũng như tác động tiềm năng của những chính sách này đối với Việt Nam như một nền kinh tế số mới nổi.
1. Việt Nam xác định rõ vị trí pháp lý của tài sản mã hóa
Trước khi Luật Công nghiệp Công nghệ số được ban hành, vị trí pháp lý của tiền mã hóa tại Việt Nam luôn trong trạng thái mờ mịt và thay đổi liên tục. Ban đầu, chính phủ Việt Nam chủ yếu thể hiện thái độ của mình bằng cách hạn chế nghiêm ngặt tiền mã hóa như một phương tiện thanh toán và phát đi cảnh báo về rủi ro. Ví dụ, trong công văn được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành vào tháng 7 năm 2017, rõ ràng nêu rằng các loại tiền mã hóa như Bitcoin không được công nhận là tiền tệ hợp pháp hoặc phương tiện thanh toán tại Việt Nam, và cấm phát hành, cung ứng và sử dụng chúng. Vào tháng 4 năm 2018, Thủ tướng lại phát hành chỉ thị yêu cầu các cơ quan liên quan tăng cường quản lý các hoạt động liên quan đến tiền mã hóa.
Mặc dù Bộ Tài chính đã tuyên bố trong văn bản công khai tháng 4 năm 2016 rằng không cấm giao dịch mã hóa và định nghĩa chúng là "tài sản" và "hàng hóa", nhưng do thiếu sự hỗ trợ lập pháp rõ ràng, chỉ dẫn này có sự không chắc chắn trong thực thi. Hơn nữa, theo định nghĩa về tài sản trong Bộ luật Dân sự Việt Nam năm 2015, tài sản số như mã hóa không thuộc về bất kỳ loại nào trong số đó, do đó không được coi là tài sản hữu hình theo luật hiện hành. Sự thiếu hụt trong phân loại này đã gây ra khoảng trống pháp lý nghiêm trọng.
Tuy nhiên, trạng thái mơ hồ này đã xảy ra sự chuyển biến căn bản vào ngày 14 tháng 6 năm 2025. Quốc hội Việt Nam đã thông qua "Luật Công nghiệp Công nghệ số", lần đầu tiên xác định rõ ràng "tài sản số" trong hệ thống pháp luật Việt Nam, và phân loại nó thành "mã hóa tài sản" và "tài sản ảo". Đột phá lập pháp này đã chấm dứt sự không chắc chắn về vị thế pháp lý của mã hóa tài sản tại Việt Nam trong nhiều năm qua, chính thức công nhận mã hóa tài sản là tài sản hợp pháp theo luật dân sự.
Sự chuyển biến chiến lược từ "không công nhận" sang "hợp pháp hóa" này không phải là ngẫu nhiên. Chính phủ Việt Nam đã nhận thức được tiềm năng to lớn của nền kinh tế mã hóa. Mặc dù có những trở ngại về quy định, Việt Nam có tỷ lệ nắm giữ tiền mã hóa cao nhất thế giới, khoảng 20,95% dân số sở hữu tài sản mã hóa, với dòng vốn hàng năm vượt quá 100 tỷ USD. Đồng thời, Việt Nam cũng phải đối mặt với áp lực trong việc ứng phó với yêu cầu chống rửa tiền và tài trợ khủng bố quốc tế. Do đó, việc hợp pháp hóa trở thành điều kiện cần thiết để thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế số và quản lý hiệu quả ngành công nghiệp mới nổi này. Điều này cho thấy chính phủ Việt Nam đã chuyển từ việc phòng ngừa rủi ro đơn thuần sang việc tích cực nắm bắt cơ hội mà nền kinh tế số mang lại.
2. Sự chuyển hướng của hệ thống quản lý tiền mã hóa tại Việt Nam
Thái độ chuyển biến của chính phủ Việt Nam đối với mã hóa tiền tệ phản ánh sự thay đổi đáng kể trong hệ thống quản lý của họ. Trong quá khứ, hệ thống quản lý mã hóa của Việt Nam tồn tại những vấn đề không hoàn thiện và ứng phó thụ động, thường áp dụng các biện pháp quản lý cứng nhắc; nhưng với sự bùng nổ của mã hóa tiền tệ toàn cầu và sự thay đổi trong bộ máy lãnh đạo Việt Nam, hiện tại hệ thống quản lý mã hóa của họ đang nhanh chóng được hoàn thiện, không chỉ hình thành cấu trúc quản lý phân công ban đầu mà còn đang tích cực thúc đẩy thảo luận và triển khai nhiều dự án thí điểm quản lý.
2.1 Sắp xếp sự phát triển của khung quy định
Khung pháp lý về mã hóa của Việt Nam đã trải qua một sự chuyển biến rõ rệt từ không có đến có, từ việc ứng phó thụ động đến việc dẫn dắt chủ động.
Từ năm 2016 đến 2022, chế độ quản lý mã hóa của Việt Nam đã trải qua giai đoạn từ không đến có, từ cứng nhắc đến giai đoạn nghiên cứu khám phá. Vào tháng 4 năm 2016, Bộ Tài chính có công văn không cấm giao dịch tiền mã hóa, nhưng định tính của nó thì mập mờ. Vào tháng 7 năm 2017, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã rõ ràng cấm Bitcoin và các loại tiền mã hóa khác như phương tiện thanh toán. Vào tháng 4 năm 2018, Thủ tướng yêu cầu tăng cường quản lý các hoạt động liên quan đến tiền mã hóa. Vào tháng 5 năm 2020, Thủ tướng đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước khởi động dự án thí điểm, khám phá ứng dụng của blockchain trong tiền mã hóa. Vào tháng 3 năm 2022, Hiệp hội Blockchain Việt Nam được thành lập, trở thành pháp nhân đầu tiên của Việt Nam tập trung vào tài sản mã hóa.
Sau năm 2023, đặc biệt là sau những biến động cấp cao tại Việt Nam vào năm 2024, thái độ của Việt Nam đối với mã hóa dần trở nên mềm mỏng. Vào tháng 2 năm 2024, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính soạn thảo khung pháp lý cho tài sản ảo. Vào tháng 10 cùng năm, đã ban hành "Chiến lược Quốc gia về Phát triển và Ứng dụng Công nghệ Chuỗi Khối Việt Nam 2025", nhằm biến Việt Nam thành người dẫn đầu đổi mới chuỗi khối trong khu vực. Vào tháng 6 năm 2025, "Luật Ngành Công nghệ Số" được thông qua, xác lập khung quản lý khoan dung thận trọng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế số rộng rãi hơn.
2.2 Tổng quan về cấu trúc quản lý và hệ thống phân công hiện có ở Việt Nam
Khung pháp lý về mã hóa hiện tại của Việt Nam chủ yếu do các bộ ngành phân công trách nhiệm, tạo thành một hình thức "quản lý lỏng lẻo". Nhiều cơ quan chủ chốt, bao gồm Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Tài chính, Bộ Công an và Hiệp hội Blockchain Việt Nam, phối hợp hợp tác để cùng xây dựng và hoàn thiện khung quản lý.
2.3 Thí điểm sandbox quản lý và xây dựng tuân thủ rủi ro trong trạng thái bình thường mới
Chính phủ Việt Nam đang thảo luận về việc thiết lập trung tâm tài chính khu vực và quốc tế, giới thiệu chính sách thử nghiệm có kiểm soát cho công nghệ tài chính (sandbox), đặc biệt là đối với các mô hình kinh doanh liên quan đến mã hóa tài sản và tiền mã hóa. Ví dụ, Đà Nẵng đã được phép thử nghiệm cơ chế đặc biệt, bao gồm dự án thí điểm sử dụng stablecoin để thanh toán cho du khách quốc tế.
Ngoài ra, Việt Nam cũng đang tích cực khám phá việc phát triển tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (số đồng). Mặc dù việc phát hành số đồng vẫn đang ở giai đoạn đánh giá, nhưng vị thế hợp pháp tiềm năng của nó và vai trò bổ sung cho hệ thống tài chính truyền thống là một phần quan trọng trong sự phát triển kinh tế số của Việt Nam.
Trong khi thúc đẩy đổi mới khung pháp lý, việc tuân thủ chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố vẫn là mối quan tâm cốt lõi của các cơ quan chức năng Việt Nam. Việc thông qua "Luật Công nghệ số" là một biện pháp quan trọng mà Việt Nam thực hiện nhằm đối phó với áp lực từ FATF, luật này yêu cầu tất cả các hoạt động tài sản số phải thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố.
3. Chính sách thuế đối với mã hóa tại Việt Nam và những tiến triển mới nhất
Sự phát triển của chính sách thuế đối với tiền mã hóa tại Việt Nam diễn ra gần như song song với chính sách quản lý tiền mã hóa của Việt Nam. Giai đoạn đầu, do việc phân loại tiền mã hóa của các cơ quan chức năng Việt Nam còn mơ hồ và mâu thuẫn, chính sách quản lý còn thô sơ và cứng nhắc, việc đánh thuế đối với tiền mã hóa không thực tế. Tuy nhiên, sự bùng nổ nhanh chóng của khối lượng giao dịch tiền mã hóa đã buộc chính phủ phải nhìn nhận đúng đắn về tình trạng pháp lý của nó, thúc đẩy các cơ quan chức năng Việt Nam nghiên cứu về tiền mã hóa.
3.1 Hiện tại, giao dịch mã hóa tại Việt Nam vẫn đang ở trong vùng mơ hồ về thuế.
Trong một thời gian dài, do thiếu định nghĩa pháp lý rõ ràng và khung quy định, giao dịch mã hóa ở Việt Nam vẫn nằm trong vùng mờ thuế. Mặc dù công văn của Bộ Tài chính Việt Nam năm 2016 không cấm giao dịch mã hóa và định nghĩa nó là "tài sản" và "hàng hóa", nhưng không đề cập đến các quy định thuế cụ thể. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đã nêu rõ trong công văn năm 2017 rằng không công nhận các loại tiền mã hóa như Bitcoin là phương tiện thanh toán, làm gia tăng thêm sự không chắc chắn về mặt pháp lý.
So với hệ thống thuế giao dịch chứng khoán rõ ràng của Việt Nam, các hoạt động trong lĩnh vực mã hóa đã được miễn nghĩa vụ nộp thuế trong một thời gian dài. Tình trạng này khiến Việt Nam trở thành một "thiên đường trốn thuế" thực sự trong lĩnh vực mã hóa, thu hút một lượng lớn nhà đầu tư mã hóa, nhưng cũng dẫn đến một khoảng trống lớn về thuế cho chính phủ.
3.2 Quy định mới vạch ra khuôn khổ pháp lý cho việc đánh thuế mã hóa
Luật Công nghệ số sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, đây là một bước tiến quan trọng của Việt Nam trong chính sách thuế đối với mã hóa, đặt nền tảng pháp lý cho việc thu thuế trong tương lai. Bộ Tài chính đang hoàn thiện một dự thảo nghị quyết về kế hoạch thí điểm phát hành và giao dịch mã hóa, kế hoạch này sẽ đánh giá khả năng áp dụng thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân đối với giao dịch tài sản mã hóa.
Về mức thuế được đề xuất, hiện có nhiều cuộc thảo luận. Có đề xuất rằng có thể bắt chước giao dịch chứng khoán, đánh thuế giao dịch mã hóa 0,1%. Nếu tiền mã hóa được phân loại là tài sản đầu tư, lợi nhuận giao dịch có thể bị đánh thuế lãi vốn giống như chứng khoán hoặc bất động sản. Đối với các doanh nghiệp tham gia giao dịch mã hóa, có thể cần phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp tiêu chuẩn 20%. Cũng có đề xuất đánh thuế thu nhập cá nhân từ 5-10% trên lợi nhuận của các mã thông báo không thể thay thế, đánh thuế phí rút tiền từ 1-5% trên lợi nhuận của nhà đầu tư nước ngoài, và xem xét cung cấp ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp 10% cho các sàn giao dịch thí điểm (năm năm đầu tiên), cũng như miễn thuế giá trị gia tăng đối với giao dịch tài sản số để thúc đẩy thanh khoản.
4. Triển vọng chính sách mã hóa tiền tệ của Việt Nam
Thái độ của chính quyền Việt Nam đối với mã hóa tài sản đã trải qua sự chuyển biến đáng kể từ những ngày đầu cảnh giác, hạn chế đến việc hiện tại tích cực khám phá và quy định. Sự chuyển biến này thể hiện sự cân bằng thực dụng giữa việc kiểm soát rủi ro tài chính và nắm bắt cơ hội phát triển kinh tế số. Việt Nam đã đưa công nghệ blockchain, tài sản số và tiền mã hóa vào danh sách công nghệ chiến lược quốc gia, ngang hàng với điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo.
Dựa trên xu hướng phát triển hiện tại và tín hiệu rõ ràng từ chính phủ, có lý do để tin rằng, chính sách tài sản mã hóa trong tương lai của Việt Nam sẽ tiếp tục thể hiện đặc trưng "bao dung thận trọng". Cụ thể, có thể đưa ra những dự đoán sau về xu hướng chính sách tài sản mã hóa trong tương lai của Việt Nam:
Nhiều quy định quản lý sẽ được ban hành và thực thi. Với việc Luật Công nghệ số có hiệu lực, sẽ có nhiều quy định và hướng dẫn đi kèm được ban hành, làm rõ các yêu cầu cấp phép, tiêu chuẩn vận hành, biện pháp bảo vệ người tiêu dùng đối với nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa. Sandbox quản lý sẽ tiếp tục phát huy vai trò, cung cấp môi trường thử nghiệm có kiểm soát cho các mô hình kinh doanh và công nghệ mới.
Khung thuế sẽ dần dần được hoàn thiện và triển khai. Dự kiến, Bộ Tài chính sẽ tăng tốc ban hành các quy định thuế cụ thể, làm rõ cách thức đánh thuế, tỷ lệ thuế và quy trình quản lý thuế đối với các hoạt động mã hóa khác nhau. Kinh nghiệm thành công của hệ thống thuế trên các nền tảng thương mại điện tử rất có thể sẽ được áp dụng cho các nền tảng giao dịch mã hóa. Việt Nam cũng có thể sẽ xây dựng các chính sách thuế khác nhau cho các loại hình hoạt động mã hóa khác nhau.
Tài sản kỹ thuật số và hệ thống tài chính truyền thống sẽ dần dần hòa nhập. Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục thúc đẩy sự kết hợp giữa tài sản kỹ thuật số và hệ thống tài chính truyền thống, chẳng hạn như khám phá sự phát triển của ngân hàng mã hóa, sàn giao dịch mã hóa quốc gia và stablecoin, nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng tài chính hiện đại hơn.
Tóm lại, Việt Nam có thể trở thành hình mẫu "đổi mới tuân thủ" trong nền kinh tế mã hóa Đông Nam Á, cạnh tranh cùng Thái Lan và Malaysia trong thị trường mã hóa của khu vực. Việt Nam sở hữu một nền tảng người dùng mã hóa lớn và chiến lược phát triển kinh tế số tương đối rõ ràng. Luật Công nghiệp Công nghệ số mới được thông qua gần đây và các cơ chế thử nghiệm thuế cùng hộp cát đang được thúc đẩy đều cho thấy nước này đang chuyển mình từ "khu vực xám" sang "quy định rõ ràng". Sự chuyển mình này sẽ giúp Việt Nam nổi bật trong khu vực Đông Nam Á, trở thành một thị trường vừa có thể ôm ấp đổi mới vừa đảm bảo tuân thủ. Kinh nghiệm của Việt Nam có thể cung cấp một mô hình khả thi cho các thị trường mới nổi và các nước đang phát triển khác, về cách từng bước thiết lập hệ thống quản lý và thuế tài sản mã hóa mà không làm nghẹt sự đổi mới, từ đó biến tiềm năng của thị trường mã hóa thành động lực cho tăng trưởng kinh tế quốc gia.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
11 thích
Phần thưởng
11
8
Đăng lại
Chia sẻ
Bình luận
0/400
PoolJumper
· 08-08 09:36
đồ ngốc chơi đùa với mọi người cao地要来啦~
Xem bản gốcTrả lời0
DegenGambler
· 08-08 06:49
Việt Nam cuối cùng cũng đã mở mang đầu óc.
Xem bản gốcTrả lời0
TokenomicsTinfoilHat
· 08-07 12:17
Vẫn cần chính sách quản lý ổn định hiểu rõ nhé
Xem bản gốcTrả lời0
CryptoFortuneTeller
· 08-07 05:39
Làm việc lớn đấy, thú dữ Việt Nam sắp thức tỉnh rồi.
Xem bản gốcTrả lời0
MEVictim
· 08-07 05:36
Lão Việt chân thượng đạo
Xem bản gốcTrả lời0
SatoshiLegend
· 08-07 05:24
Từ góc độ kỹ thuật, hành động này của Việt Nam có thể liên quan đến việc di chuyển khả năng tính toán của máy khai thác và ảnh hưởng rõ rệt đến dòng chảy xuyên biên giới.
Xem bản gốcTrả lời0
NullWhisperer
· 08-07 05:21
hmm... một hũ mật ong quy định khác đang hình thành thật lòng. hãy xem họ xử lý các trường hợp đặc biệt như thế nào...
Việt Nam có bước đột phá lớn trong việc quản lý tài sản mã hóa, hợp pháp hóa và đánh thuế từ năm 2026.
Sự chuyển biến lớn trong hệ thống quản lý và thuế tài sản mã hóa tại Việt Nam
Từ lâu, Việt Nam đã gặp phải tình trạng mơ hồ trong việc xác định vị trí pháp lý và chính sách thuế đối với tiền điện tử, khiến các nhà đầu tư trên thị trường phải đối mặt với sự không chắc chắn. Tuy nhiên, tình hình này đã có sự chuyển biến đáng kể vào ngày 14 tháng 6 năm 2025. Quốc hội Việt Nam đã thông qua "Luật Công nghiệp Công nghệ số", lần đầu tiên đưa tài sản mã hóa vào khung pháp lý quốc gia và thực hiện quản lý phân loại rõ ràng, chính thức xác lập vị thế pháp lý của nó, trở thành sự kiện mang tính bước ngoặt trong quá trình quản lý tài sản mã hóa tại Việt Nam.
Luật mới phân chia tài sản kỹ thuật số thành hai loại: "tài sản ảo" và "tài sản mã hóa", loại trừ các công cụ tài chính như chứng khoán, tiền pháp định kỹ thuật số, đồng thời ủy quyền cho chính phủ xây dựng quy định thực hiện, đồng thời tăng cường yêu cầu về an ninh mạng, chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố. Luật này có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan, kết nối với các tiêu chuẩn quản lý quốc tế, giúp Việt Nam nhanh chóng thoát khỏi danh sách xám của FATF.
Bài viết này sẽ phân tích vai trò của bước đột phá lập pháp này trong việc tái cấu trúc bối cảnh kinh tế số của Việt Nam, giải thích những động thái mới nhất trong hệ thống thuế của nó và xu hướng tương lai. Thông qua việc tổng hợp quá trình biến đổi chính sách từ sự thận trọng quan sát đến việc chủ động xây dựng khung quản lý của chính phủ Việt Nam trong những năm gần đây, kết hợp với việc phân tích so sánh thực tiễn thuế và quản lý tiền mã hóa ở Đông Nam Á và các quốc gia khác trên thế giới. Hơn nữa, bài viết cũng sẽ dự đoán chiến lược của Việt Nam trong việc cân bằng giữa kiểm soát rủi ro và phát triển đổi mới, dự báo các chính sách cụ thể có thể được ban hành trong vài năm tới, cũng như tác động tiềm năng của những chính sách này đối với Việt Nam như một nền kinh tế số mới nổi.
1. Việt Nam xác định rõ vị trí pháp lý của tài sản mã hóa
Trước khi Luật Công nghiệp Công nghệ số được ban hành, vị trí pháp lý của tiền mã hóa tại Việt Nam luôn trong trạng thái mờ mịt và thay đổi liên tục. Ban đầu, chính phủ Việt Nam chủ yếu thể hiện thái độ của mình bằng cách hạn chế nghiêm ngặt tiền mã hóa như một phương tiện thanh toán và phát đi cảnh báo về rủi ro. Ví dụ, trong công văn được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành vào tháng 7 năm 2017, rõ ràng nêu rằng các loại tiền mã hóa như Bitcoin không được công nhận là tiền tệ hợp pháp hoặc phương tiện thanh toán tại Việt Nam, và cấm phát hành, cung ứng và sử dụng chúng. Vào tháng 4 năm 2018, Thủ tướng lại phát hành chỉ thị yêu cầu các cơ quan liên quan tăng cường quản lý các hoạt động liên quan đến tiền mã hóa.
Mặc dù Bộ Tài chính đã tuyên bố trong văn bản công khai tháng 4 năm 2016 rằng không cấm giao dịch mã hóa và định nghĩa chúng là "tài sản" và "hàng hóa", nhưng do thiếu sự hỗ trợ lập pháp rõ ràng, chỉ dẫn này có sự không chắc chắn trong thực thi. Hơn nữa, theo định nghĩa về tài sản trong Bộ luật Dân sự Việt Nam năm 2015, tài sản số như mã hóa không thuộc về bất kỳ loại nào trong số đó, do đó không được coi là tài sản hữu hình theo luật hiện hành. Sự thiếu hụt trong phân loại này đã gây ra khoảng trống pháp lý nghiêm trọng.
Tuy nhiên, trạng thái mơ hồ này đã xảy ra sự chuyển biến căn bản vào ngày 14 tháng 6 năm 2025. Quốc hội Việt Nam đã thông qua "Luật Công nghiệp Công nghệ số", lần đầu tiên xác định rõ ràng "tài sản số" trong hệ thống pháp luật Việt Nam, và phân loại nó thành "mã hóa tài sản" và "tài sản ảo". Đột phá lập pháp này đã chấm dứt sự không chắc chắn về vị thế pháp lý của mã hóa tài sản tại Việt Nam trong nhiều năm qua, chính thức công nhận mã hóa tài sản là tài sản hợp pháp theo luật dân sự.
Sự chuyển biến chiến lược từ "không công nhận" sang "hợp pháp hóa" này không phải là ngẫu nhiên. Chính phủ Việt Nam đã nhận thức được tiềm năng to lớn của nền kinh tế mã hóa. Mặc dù có những trở ngại về quy định, Việt Nam có tỷ lệ nắm giữ tiền mã hóa cao nhất thế giới, khoảng 20,95% dân số sở hữu tài sản mã hóa, với dòng vốn hàng năm vượt quá 100 tỷ USD. Đồng thời, Việt Nam cũng phải đối mặt với áp lực trong việc ứng phó với yêu cầu chống rửa tiền và tài trợ khủng bố quốc tế. Do đó, việc hợp pháp hóa trở thành điều kiện cần thiết để thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế số và quản lý hiệu quả ngành công nghiệp mới nổi này. Điều này cho thấy chính phủ Việt Nam đã chuyển từ việc phòng ngừa rủi ro đơn thuần sang việc tích cực nắm bắt cơ hội mà nền kinh tế số mang lại.
2. Sự chuyển hướng của hệ thống quản lý tiền mã hóa tại Việt Nam
Thái độ chuyển biến của chính phủ Việt Nam đối với mã hóa tiền tệ phản ánh sự thay đổi đáng kể trong hệ thống quản lý của họ. Trong quá khứ, hệ thống quản lý mã hóa của Việt Nam tồn tại những vấn đề không hoàn thiện và ứng phó thụ động, thường áp dụng các biện pháp quản lý cứng nhắc; nhưng với sự bùng nổ của mã hóa tiền tệ toàn cầu và sự thay đổi trong bộ máy lãnh đạo Việt Nam, hiện tại hệ thống quản lý mã hóa của họ đang nhanh chóng được hoàn thiện, không chỉ hình thành cấu trúc quản lý phân công ban đầu mà còn đang tích cực thúc đẩy thảo luận và triển khai nhiều dự án thí điểm quản lý.
2.1 Sắp xếp sự phát triển của khung quy định
Khung pháp lý về mã hóa của Việt Nam đã trải qua một sự chuyển biến rõ rệt từ không có đến có, từ việc ứng phó thụ động đến việc dẫn dắt chủ động.
Từ năm 2016 đến 2022, chế độ quản lý mã hóa của Việt Nam đã trải qua giai đoạn từ không đến có, từ cứng nhắc đến giai đoạn nghiên cứu khám phá. Vào tháng 4 năm 2016, Bộ Tài chính có công văn không cấm giao dịch tiền mã hóa, nhưng định tính của nó thì mập mờ. Vào tháng 7 năm 2017, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã rõ ràng cấm Bitcoin và các loại tiền mã hóa khác như phương tiện thanh toán. Vào tháng 4 năm 2018, Thủ tướng yêu cầu tăng cường quản lý các hoạt động liên quan đến tiền mã hóa. Vào tháng 5 năm 2020, Thủ tướng đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước khởi động dự án thí điểm, khám phá ứng dụng của blockchain trong tiền mã hóa. Vào tháng 3 năm 2022, Hiệp hội Blockchain Việt Nam được thành lập, trở thành pháp nhân đầu tiên của Việt Nam tập trung vào tài sản mã hóa.
Sau năm 2023, đặc biệt là sau những biến động cấp cao tại Việt Nam vào năm 2024, thái độ của Việt Nam đối với mã hóa dần trở nên mềm mỏng. Vào tháng 2 năm 2024, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính soạn thảo khung pháp lý cho tài sản ảo. Vào tháng 10 cùng năm, đã ban hành "Chiến lược Quốc gia về Phát triển và Ứng dụng Công nghệ Chuỗi Khối Việt Nam 2025", nhằm biến Việt Nam thành người dẫn đầu đổi mới chuỗi khối trong khu vực. Vào tháng 6 năm 2025, "Luật Ngành Công nghệ Số" được thông qua, xác lập khung quản lý khoan dung thận trọng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế số rộng rãi hơn.
2.2 Tổng quan về cấu trúc quản lý và hệ thống phân công hiện có ở Việt Nam
Khung pháp lý về mã hóa hiện tại của Việt Nam chủ yếu do các bộ ngành phân công trách nhiệm, tạo thành một hình thức "quản lý lỏng lẻo". Nhiều cơ quan chủ chốt, bao gồm Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Tài chính, Bộ Công an và Hiệp hội Blockchain Việt Nam, phối hợp hợp tác để cùng xây dựng và hoàn thiện khung quản lý.
2.3 Thí điểm sandbox quản lý và xây dựng tuân thủ rủi ro trong trạng thái bình thường mới
Chính phủ Việt Nam đang thảo luận về việc thiết lập trung tâm tài chính khu vực và quốc tế, giới thiệu chính sách thử nghiệm có kiểm soát cho công nghệ tài chính (sandbox), đặc biệt là đối với các mô hình kinh doanh liên quan đến mã hóa tài sản và tiền mã hóa. Ví dụ, Đà Nẵng đã được phép thử nghiệm cơ chế đặc biệt, bao gồm dự án thí điểm sử dụng stablecoin để thanh toán cho du khách quốc tế.
Ngoài ra, Việt Nam cũng đang tích cực khám phá việc phát triển tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (số đồng). Mặc dù việc phát hành số đồng vẫn đang ở giai đoạn đánh giá, nhưng vị thế hợp pháp tiềm năng của nó và vai trò bổ sung cho hệ thống tài chính truyền thống là một phần quan trọng trong sự phát triển kinh tế số của Việt Nam.
Trong khi thúc đẩy đổi mới khung pháp lý, việc tuân thủ chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố vẫn là mối quan tâm cốt lõi của các cơ quan chức năng Việt Nam. Việc thông qua "Luật Công nghệ số" là một biện pháp quan trọng mà Việt Nam thực hiện nhằm đối phó với áp lực từ FATF, luật này yêu cầu tất cả các hoạt động tài sản số phải thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố.
3. Chính sách thuế đối với mã hóa tại Việt Nam và những tiến triển mới nhất
Sự phát triển của chính sách thuế đối với tiền mã hóa tại Việt Nam diễn ra gần như song song với chính sách quản lý tiền mã hóa của Việt Nam. Giai đoạn đầu, do việc phân loại tiền mã hóa của các cơ quan chức năng Việt Nam còn mơ hồ và mâu thuẫn, chính sách quản lý còn thô sơ và cứng nhắc, việc đánh thuế đối với tiền mã hóa không thực tế. Tuy nhiên, sự bùng nổ nhanh chóng của khối lượng giao dịch tiền mã hóa đã buộc chính phủ phải nhìn nhận đúng đắn về tình trạng pháp lý của nó, thúc đẩy các cơ quan chức năng Việt Nam nghiên cứu về tiền mã hóa.
3.1 Hiện tại, giao dịch mã hóa tại Việt Nam vẫn đang ở trong vùng mơ hồ về thuế.
Trong một thời gian dài, do thiếu định nghĩa pháp lý rõ ràng và khung quy định, giao dịch mã hóa ở Việt Nam vẫn nằm trong vùng mờ thuế. Mặc dù công văn của Bộ Tài chính Việt Nam năm 2016 không cấm giao dịch mã hóa và định nghĩa nó là "tài sản" và "hàng hóa", nhưng không đề cập đến các quy định thuế cụ thể. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đã nêu rõ trong công văn năm 2017 rằng không công nhận các loại tiền mã hóa như Bitcoin là phương tiện thanh toán, làm gia tăng thêm sự không chắc chắn về mặt pháp lý.
So với hệ thống thuế giao dịch chứng khoán rõ ràng của Việt Nam, các hoạt động trong lĩnh vực mã hóa đã được miễn nghĩa vụ nộp thuế trong một thời gian dài. Tình trạng này khiến Việt Nam trở thành một "thiên đường trốn thuế" thực sự trong lĩnh vực mã hóa, thu hút một lượng lớn nhà đầu tư mã hóa, nhưng cũng dẫn đến một khoảng trống lớn về thuế cho chính phủ.
3.2 Quy định mới vạch ra khuôn khổ pháp lý cho việc đánh thuế mã hóa
Luật Công nghệ số sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, đây là một bước tiến quan trọng của Việt Nam trong chính sách thuế đối với mã hóa, đặt nền tảng pháp lý cho việc thu thuế trong tương lai. Bộ Tài chính đang hoàn thiện một dự thảo nghị quyết về kế hoạch thí điểm phát hành và giao dịch mã hóa, kế hoạch này sẽ đánh giá khả năng áp dụng thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân đối với giao dịch tài sản mã hóa.
Về mức thuế được đề xuất, hiện có nhiều cuộc thảo luận. Có đề xuất rằng có thể bắt chước giao dịch chứng khoán, đánh thuế giao dịch mã hóa 0,1%. Nếu tiền mã hóa được phân loại là tài sản đầu tư, lợi nhuận giao dịch có thể bị đánh thuế lãi vốn giống như chứng khoán hoặc bất động sản. Đối với các doanh nghiệp tham gia giao dịch mã hóa, có thể cần phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp tiêu chuẩn 20%. Cũng có đề xuất đánh thuế thu nhập cá nhân từ 5-10% trên lợi nhuận của các mã thông báo không thể thay thế, đánh thuế phí rút tiền từ 1-5% trên lợi nhuận của nhà đầu tư nước ngoài, và xem xét cung cấp ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp 10% cho các sàn giao dịch thí điểm (năm năm đầu tiên), cũng như miễn thuế giá trị gia tăng đối với giao dịch tài sản số để thúc đẩy thanh khoản.
4. Triển vọng chính sách mã hóa tiền tệ của Việt Nam
Thái độ của chính quyền Việt Nam đối với mã hóa tài sản đã trải qua sự chuyển biến đáng kể từ những ngày đầu cảnh giác, hạn chế đến việc hiện tại tích cực khám phá và quy định. Sự chuyển biến này thể hiện sự cân bằng thực dụng giữa việc kiểm soát rủi ro tài chính và nắm bắt cơ hội phát triển kinh tế số. Việt Nam đã đưa công nghệ blockchain, tài sản số và tiền mã hóa vào danh sách công nghệ chiến lược quốc gia, ngang hàng với điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo.
Dựa trên xu hướng phát triển hiện tại và tín hiệu rõ ràng từ chính phủ, có lý do để tin rằng, chính sách tài sản mã hóa trong tương lai của Việt Nam sẽ tiếp tục thể hiện đặc trưng "bao dung thận trọng". Cụ thể, có thể đưa ra những dự đoán sau về xu hướng chính sách tài sản mã hóa trong tương lai của Việt Nam:
Nhiều quy định quản lý sẽ được ban hành và thực thi. Với việc Luật Công nghệ số có hiệu lực, sẽ có nhiều quy định và hướng dẫn đi kèm được ban hành, làm rõ các yêu cầu cấp phép, tiêu chuẩn vận hành, biện pháp bảo vệ người tiêu dùng đối với nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa. Sandbox quản lý sẽ tiếp tục phát huy vai trò, cung cấp môi trường thử nghiệm có kiểm soát cho các mô hình kinh doanh và công nghệ mới.
Khung thuế sẽ dần dần được hoàn thiện và triển khai. Dự kiến, Bộ Tài chính sẽ tăng tốc ban hành các quy định thuế cụ thể, làm rõ cách thức đánh thuế, tỷ lệ thuế và quy trình quản lý thuế đối với các hoạt động mã hóa khác nhau. Kinh nghiệm thành công của hệ thống thuế trên các nền tảng thương mại điện tử rất có thể sẽ được áp dụng cho các nền tảng giao dịch mã hóa. Việt Nam cũng có thể sẽ xây dựng các chính sách thuế khác nhau cho các loại hình hoạt động mã hóa khác nhau.
Tài sản kỹ thuật số và hệ thống tài chính truyền thống sẽ dần dần hòa nhập. Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục thúc đẩy sự kết hợp giữa tài sản kỹ thuật số và hệ thống tài chính truyền thống, chẳng hạn như khám phá sự phát triển của ngân hàng mã hóa, sàn giao dịch mã hóa quốc gia và stablecoin, nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng tài chính hiện đại hơn.
Tóm lại, Việt Nam có thể trở thành hình mẫu "đổi mới tuân thủ" trong nền kinh tế mã hóa Đông Nam Á, cạnh tranh cùng Thái Lan và Malaysia trong thị trường mã hóa của khu vực. Việt Nam sở hữu một nền tảng người dùng mã hóa lớn và chiến lược phát triển kinh tế số tương đối rõ ràng. Luật Công nghiệp Công nghệ số mới được thông qua gần đây và các cơ chế thử nghiệm thuế cùng hộp cát đang được thúc đẩy đều cho thấy nước này đang chuyển mình từ "khu vực xám" sang "quy định rõ ràng". Sự chuyển mình này sẽ giúp Việt Nam nổi bật trong khu vực Đông Nam Á, trở thành một thị trường vừa có thể ôm ấp đổi mới vừa đảm bảo tuân thủ. Kinh nghiệm của Việt Nam có thể cung cấp một mô hình khả thi cho các thị trường mới nổi và các nước đang phát triển khác, về cách từng bước thiết lập hệ thống quản lý và thuế tài sản mã hóa mà không làm nghẹt sự đổi mới, từ đó biến tiềm năng của thị trường mã hóa thành động lực cho tăng trưởng kinh tế quốc gia.